2018 онд Дулааны станцын цахилгааныг зардлыг хэмнэх, өндөр хүчин чадалтай цахилгаан хөдөлгүүрүүдийн найдвартай ажиллагааг хангах үүднээс 3 ш давтамж хувьсгуур суурилуулсан. Энэхүү давтамж хувьсгуур (инвертер) суурилуулснаар 35-55 квт- ын цахилгаан хөдөлгүүрийн найдвартай ажиллагаа, АҮК дээшилж, ашиглалтын хугацаа уртасч, тоног төхөөрөмжийн элэгдэл багасч, зөөлөн асаалтын үр дүнд чадлын коэффициентийн төлбөрийг тэглэсэн зэрэг ач холбогдолтой. Түүнээс гадна цахилгааны зардлыг 20-30 хувиар хэмнэх боломж бүрдсэн.

Биокомбинат ТӨХХКомпани бруцеллёзыг оношлох Розбенгалын эсрэгтөрөгчийг олон жилийн туршид үйлдвэрлэн мал эмнэлгийн хэрэгцээнд нийлүүлж байгаа хэдийч хэрэглээнд төдийлөн тохиромж муутай байсан. Энэ байдлыг арилгах зорилгоор БРУЦЕЛ - РБУ цомгийн загварыг бэлэн болгоод байна. Ингэснээр дэлхийн жишигт нийцсэн, нэг хайрцаганд урвал тавих шаардлагатай бүгдийг багтаасан, хямд өртөгтэй,импорт орлох, экспортод гаргах боломжтой үндэсний бүтээгдэхүүнтэй болох юм.

Биокомбинат ТӨХХКомпани нь олон жилийн туршид вакцин үйлдвэрлэлд хэрэглэгддэг тэжээлт орчин болон зарим орцыг өөрсдөө бэлтгэн хэрэглэдэг онцлогтой. Бэлтгэсэн тэжээлт орчныг дэлхийн жишигт нийцүүлэх зорилгоор үхрийн мах, үхрийн элэг, тугалын махны перевар бэлтгэн хуурайшуулах, уламжлалт арга технологийг сайжруулах туршилт судалгааг хийж зарим хуурайшуулсан бүтээгдэхүүнийг вакцин үйлдвэрлэлд туршаад байна.

Монгол Улсын Засгийн Газар, Унгар Улсын Засгийн Газар хоорондын “Санхүүгийн хамтын ажиллагааны ерөнхий хөтөлбөрийн тухай” хэлэлцээрийн дагуу Биокомбинат үйлдвэрийг өргөтгөх, шинээр вирусын гаралтай вакцин үйлдвэрлэх үйлдвэрийн барилгын ажлыг 2019 онд эхлүүлэх бөгөөд “Түлхүүр гардуулах гэрээний нөхцөлтэй олон улсын нээлттэй тендер”-ийг Унгар улсад зарлаад байна. БНУУ-ын 25,0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжих “Биокомбинатыг өргөтгөх” төсөл нь дараахь 3 үндсэн чиглэлээр хэрэгжинэ.
Үүнд:

• Орчин үеийн GMP шаардлага хангасан Вирусын гаралтай биобэлдмэл үйлдвэрлэлийн барилга, BSL III зэрэглэлийн лаборатори, тоног төхөөрөмжийн хамт шинээр барих
• Шинэ үйлдвэрийг хангах хэмжээний инженерийн дэд бүтцийн өргөтгөл. Үүнд цахилгаан, дулаан, цэвэр , бохир усны хангамжийн өргөтгөл багтана./li>
• Шинэ үйлдвэрт ажиллах боловсон хүчний сургалт, дадлагажуулалт

Шинэ үйлдвэрийн үндсэн барилга нь 4000 кв.м, доторх “Цэвэр үйлдвэр”-ийн модуль барилга нь 2200 кв.м орчим талбайтай байхаар төлөвлөсөн бөгөөд тоног төхөөрөмж, агааржуулалт, цэвэр, бохир усны иж бүрэн системээр тоноглогдсон байна.

Мөн шинэ үйлдвэрийг түшиглэн одоогийн цахилгаан, дулаан, цэвэр, бохир усны хангамжид өргөтгөл хийгдэж, биологийн үйлдвэрлэлийн шаардлагад нийцсэн, сүүлийн үеийн автомат ажиллагаатай тоног төхөөрөмж суурилагдана.

Энэхүү төсөл хэрэгжсэнээр Монгол улсад сүүлийн жилүүдэд голомтлон гараад байгаа нийгэм, эдийн засагт асар их хохирол учруулдаг гоц халдварт өвчний эсрэг вакцинуудыг үйлдвэрлэхээс гадна жилдээ 6.0-10.0 сая.тун шингэн бэлдмэл, 15.0-20.0 сая.тун хатаасан бэлдмэл үйлдвэрлэхээр төлөвлөж байна.

Биокомбинат ТӨХХК нь 1923 оноос хойш Монгол орны мал сүргийг халдварт болон гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, импорт орлох биобэлдмэлийг улсын захиалгын дагуу үйлдвэрлэн нийлүүлэх ажлыг Биокомбинат ТӨААТҮГ дангаараа гүйцэтгэсээр ирсэн. Сүүлийн жилүүдэд мал, амьтны гоц халдварт, хил дамжин халдварладаг шүлхий, мялзан зэрэг өвчнүүд манай улсад бүртгэгдэж, өөрийн орондоо вакцин үйлдвэрлэдэггүйгээс гадны улс орнуудаа арилжааны зориулалттайгаар худалдан авч байна. Иймд Биокомбинат ТӨХХК-ийн зарим бүтэц зохион байгуулалтыг шинэчлэх замаар үйлдвэрлэлийн шинэ цехийг нээж, шинэ дамжлагыг бий болгоно. 2018 оны үйлдвэрлэлийн шинэчлэл хийснээр Монголын мал эмнэлгийн салбарт үр дүнтэй, шуурхай бэлэн байдлыг хангах боломжийг бий болгоно. 2018-2019 оны үйлдвэрлэлийн жилд мал амьтны гоц халдварт өвчинтэй тэмцэхэд шаардлагатай нэн яаралтай үеийн зарим вакциныг шинээр үйлдвэрлэхээр төлөвлөөд байна.

: Биокомбинат ТӨААТҮГ нь бүтэц, зохион байгуулалтын хувьд Үйлдвэрлэл технологийн, Инженер техникийн, Санхүү, эдийн засгийн гэсэн 3 албанд нийтдээ 250 гаруй ажиллагсад ажиллаж байна. Үйлдвэрлэлийн 17 цех, нэгжтэй. Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолоор шинээр улсын төсөвт үйлдвэрийн газар байгуулагдаж байгаатай холбогдуулан бүтцийн өөрчлөлтийг хийх бөгөөд энэхүү өөрчлөлт нь үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаатай уялдан эрх бус үүрэг чухалчилсөн хэлбэрээр хийнэ. Өөрөөр хэлбэл ажлын үр дүн, ашиг, боловсон хүчний чадавхи, ур чадварыг харгалзан цех хооронд сэлгүүлэх, илүү боломжит ажил үүргийг бий болгох замаар мэргэжилтнүүдийг мэргэшүүлэх, чадавхижуулахыг зорин ажиллана. Өнөөдрийн байдлаар манай үйлдвэр 17 цех нэгжтэй бөгөөд өөрийн батлагдсан орон тоон, бүтэцэд тулгуурлан шинээр цех, тасгийг бий болгох, зарим цехүүдийг нэгтгэх замаар ажлын үр бүтээмж, ажлын хувиарлалтыг оновчтой болгох ажлуудыг хийнэ.
Тухайлбал: Биокомбинат ТӨХХК нь

• Инженер техник – 1 нэгж
• Вакцин үйлдвэрлэлийн 2 нэгж
• Инноваци хөгжлийн 1 нэгж
• Захиргааны – 1 нэгжтэй

Мал, амьтны гоц халдварт зарим вакциныг өөрийн орондоо үйлдвэрлэхтэй холбогдуулан мэргэжилтнүүдийг гадаадын улс оронд мэргэшүүлэх, БНУУ-ын Засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр хамтран хэрэгжүүлнэ. Энэхүү мэргэшүүлэх, дадлагажуулах сургалтууд энэ оны сүүлээс эхлэн 2019 онд үргэлжлэн хийгдэх бөгөөд жилд дундажаар 20-50 мэргэжилтнүүдийг мэргэшүүлэх болон давтан сургалтанд хамруулна.

Биокомбинат ТӨХХК-ийн үйл ажиллагааны стратегийн мөн чанар нь төрийн бодлого, шийдвэр, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Төрөөс хүнс хөдөө аж ахуйн талаар баримтлах бодлого, Мал эмнэлгийн ерөнхий газрын даргын эрхлэх асуудлын хүрээний зорилт, чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд мал, амьтны гоц халдварт, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, оношлох, эмчлэх биобэлдмэл үйлдвэрлэхэд оршино.

Биокомбинат Улсын төсөвт үйлдвэрийн газрын алсын харааг дараах байдлаар тодорхойлж байна. -Биокомбинат Улсын төсөвт үйлдвэрийн газар нь “Дэлхийн биотехнологийн дэвшлийг нэвтрүүлж, биобэлдмэлийг GMP нөхцөлд үйлдвэрлэж, экологийн цэвэр үйлдвэр болгон хөгжүүлнэ."

Биокомбинат Улсын төсөвт үйлдвэрийн газар нь дор дурьдсан үйл ажиллагааны стратегийн тэргүүлэх чиглэлтэй ажиллана.

2.2.1 Олон улсын биотехнологийн үйлдвэрлэлийн тэргүүн туршлага, дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх, үйлдвэрлэлийг судалгаа, шинжилгээнд тулгуурлан эрхлэх;

2.2.2 Мал сүргийг гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакцин, биобэлдмэлийг үйлдвэрлэх, чанарын баталгаажуулалт хийх, олон улсын лавлагаа лабораториор баталгаажуулах;

2.2.3 Монгол улсын малын эмийн бүртгэлд бүртгэлтэй, чанар аюулгүй байдлыг хангасан вакцин, оношлуур, ийлдэс зэрэг биобэлдмэлээр хэрэглэгчийг хангах;

2.2.4 Технологийн хоцрогдлыг арилгах замаар уламжлалт бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулах Ноу-хау (know-how) авах, технологи дамжуулалт (technological transfer)-аар үйлдвэрлэлийн орчин үеийн арга, шинэ технологи эзэмшин, шинэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх. Үүнд:

2.2.5 Биокомбинат улсын төсөвт үйлдвэрийн газрын үйлдвэрлэлийн цех, нэгжийг чадавхижуулах, үйлдвэрлэлийн цар хүрээг өргөтгөх, мэргэжилтнүүдийн ур чадвар, мэдлэгийг тасралтгүй дээшлүүлэх, мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах;

2.2.6 Биокомбинат улсын төсөвт үйлдвэрийн газрын үйл ажиллагааны хэрэгжилтэнд хяналт-шинжилгээ хийж, үр дүнд үнэлгээ өгөх, тэдгээрт суурилсан хариу арга хэмжээг төлөвлөх, гадаад хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, хэрэглэгчдийг үнэн зөв мэдээллээр шуурхай хангах;

Биокомбинат улсын төсөвт үйлдвэрийн газрын эрхэм зорилго нь “Мал, амьтныг халдварт өвчнөөс сэргийлэх, оношлох, эмчлэх биобэлдмэлийн үйлдвэрлэлийг шинжилгээ-судалгаанд суурилан эрхлэхэд оршино”.

Биокомбинат улсын төсөвт үйлдвэрийн газар нь тэргүүлэх чиглэл, үйл ажиллагааны эрхэм зорилгын хүрээнд дор дурьдсан стратегийн зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

2.4.1 Стратегийн нэгдүгээр зорилт: Монгол Улсын болон олон улсын стандартын шаардлага хангасан, батлагдсан технологийн дагуу вакцин, биобэлдмэлийн үйлдвэрлэх;

2.4.2 Стратегийн хоёрдугаар зорилт: Малын халдварт, гоц халдварт өвчнөөс сэргийлэх вакцин, ийлдэс, оношлуурт чанарын баталгаажуулалтыг дотоодын болон олон улсын лавлагаа лабораториор хийлгэх, баталгаажуулах;

2.4.3 Стратегийн гуравдугаар зорилт:

2.4.4 Стратегийн дөрөвдүгээр зорилт: Дархлаа төрүүлэх өндөр идэвхитэй, дархлааны үргэлжлэх хугацаа удаантай, байгальд хоргүй, хэрэглэхэд хялбар, 2 болон түүнээс дээш халдварт өвчнөөс нэгэн зэрэг хамгаалах хам болон олон цэнэт вакцин үйлдвэрлэх.

2.4.5 Стратегийн тавдугаар зорилт: Биобэлдмэл үйлдвэрлэлийн дэвшилтэт технологийг ашиглах үйл ажиллагааг дэмжин хөгжүүлэх, мэргэжлийн ажил, үйлчилгээний цар хүрээг тэлэх ;

2.4.6 Стратегийн зургаадугаар зорилт: вакцин, биобэлдмэлийн жилийн үйлдвэрлэлийг оновчтой төлөвлөн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, үр дүнг үнэлэх, тайлагнах, үйлдвэрийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах

Биокомбинат ТӨХХК-ийн үйл ажиллагааны стратегийн зорилт тус бүрийн хүрээнд дор дурьдсан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

2.5.1. Стратегийн нэгдүгээр зорилтын хүрээнд:
- мал, амьтны гоц халдварт өвчний голомтыг устгах, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэх арга хэмжээг төлөвлөх, хэрэгжилтийг зохион байгуулах;
- малын гоц халдварт өвчний талаарх мэдээ, судалгаа гаргах, бусад орон олон улсын холбогдох байгууллагатай мэдээлэл солилцох;
- малын гоц халдварт өвчний оношлогооны чадавхи бүрдүүлэх;
- зарим гоц халдварт өвчний ийлдсийн сан бүрдүүлэх, тандалт шинжилгээ хийх нөхцлийг бүрдүүлэх
- малын гоц халдварт өвчний нөхцөл байдлын талаар олон улсын мал, амьтны байгууллагад тогтмол мэдээлэх;
- үхрийн мялзан, цээж, хонь, ямааны цэцэг, гахайн мялзан, шүлхий, хөх хэлтэх, бог малын мялзан төст өвчин, үхрийн тархины эд сархиатах өвчнөөр тайван, өвчингүй статустай орон болохыг олон улсын холбогдох байгууллагаар баталгаажуулах арга хэмжээ авах;
- гадаад худалдаанд мал, амьтан болон тэдгээрийн гаралтай түүхий эдийг экспортлох үед халдварт өвчнөөс шалтгаалан тавигддаг хориг саадыг арилгах;

2.5.2. Стратегийн хоёрдугаар зорилтын хүрээнд:
- малын зооантропоноз болон бусад халдварт өвчинтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр төсөл боловсруулж хэрэгжүүлэх, орон нутгийн мэргэжилтнүүдийг мэргэжил арга зүйн удирдлагаар хангах;
- нийгмийн эрүүл мэндийн байгууллагатай хамтран хүнээс малд халддаг халдварт өвчин, хүнсээр дамждаг хордлого өвчний талаар хамтран судалгаа хийж, өвчнийг хянах стратеги хамтран боловсруулж, хэрэгжүүлэх;
- малын паразиттах өвчинтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх төсөл боловсруулж хэрэгжүүлэх, орон нутгийн мэргэжилтнүүдийг мэргэжил арга зүйн удирдлагаар хангах;
- малын халдварт, паразиттах өвчний мэдээллийг тогтмол цуглуулж, дүн шинжилгээ хийх, бодлого болосруулахад ашиглах;
- мэргэжлийн болон олон улсын байгууллагатай хамтран малын халдварт өвчнийг хянах, элдэв өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тандалт судалгаа хийх, малын бүртгэл мэдээллээр дамжуулан эргэн мөрдөх тогтолцоог хэрэгжүүлэх, төсөл хөтөлбөр боловсруулах, Засгийн газар, донор байгууллагад хүргүүлэх, хэрэгжүүлэх;

2.5.3. Стратегийн гуравдугаар зорилтын хүрээнд:
- мал эмнэлгийн оношлогооны чадавхийг олон улсын түвшинд хүргэх;
- мал эмнэлгийн лабораторуудын сүлжээ байгуулж, өвчний оношийг баталгаажуулах;
- мал эмнэлэг, ариун цэврийн үзлэг, тандалт шинжилгээ хийх, мэргэжил арга зүйн удирдлагаар хангах;
- малын эм, биобэлдмэлийн зохистой хэрэглээг бий болгох, малын эмч, хэрэглэгчдийн эмийн хэрэглээний талаарх мэдлэгийг дээшлүүлэх;
- мал эмнэлэг, үржлийн ажил, үйлчилгээ үзүүлэх анхан шатны нэгжийг чадавхийг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэх ;

2.5.4. Стратегийн дөрөвдүгээр зорилтын хүрээнд:
- малын үржил, селекцийн ажлын стратеги төлөвлөгөөг боловсруулах, хэрэгжилтийг хангах, малд үзлэг, ангилалт, шилэн сонголт хийж баталгаажуулах ажлыг улсын хэмжээнд зохион байгуулах;
- бүс нутгийн онцлогт нийцүүлэн малын үржлийн ажлыг зохион байгуулах, технологийн хяналт тавих, үр дүнд хянан магадлагаа явуулах;
- малын төрөл, ашиг шимийн чиглэлээр сайжруулагч цөм сүргийг сум, баг бүрт бүрдүүлэх, бог малын хээлтүүлэгчийг мэргэжилтний хяналтанд авах, өсвөр хээлтүүлэгч бойжуулах ажлыг мэргэжил арга зүйн удирдлагаар хангах;
- төрөл зүйлийн хувьд мөхөхөд хүрч байгаа малын удмын санг хамгаалах, эрсдлийн үнэлгээ хийх, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө боловсруулах;
- монгол улсад баталгаажсан болон импортоор орж ирсэн үүлдэр, омгийн малын нутагшилт, ашиг шимийн чиглэлийг удирдан чиглүүлэх;

2.5.5. Стратегийн тавдугаар зорилтын хүрээнд:
- мал сүргийг ялган тэмдэглэж бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн санг бүрдүүлэх, баяжуулах, мэдээллийн сүлжээг боловсронгуй болгох, холбогдох олон улсын байгууллагад мэдээлэл солилцох;
- малын генетик нөөцийн төлөв байдлыг тодорхойлон эрсдлийг үнэлэх, хариу арга хэмжээг төлөвлөх, холбогдох үндэсний тайлан мэдээг боловсруулах, олон улсын байгууллагад хүргүүлэх;

2.5.6. Стратегийн зургаадугаар зорилтын хүрээнд
- хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн зохистой тохироог бүрдүүлэх, малын нөхөн үржүүлэгт биотехнологи, генийн инженерчлэлийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх, эх малын сувайралтыг багасгах;
- малын нөхөн үржүүлэг, технологийн журам, дүрэм, стандартыг боловсруулах, хэрэгжилтэнд хяналт тавих, энэ чиглэлийн үйл ажиллагаа эрхлэгчдийг дэмжих, үйлчилгээний цар хүрээг өргөтгөх;

2.5.7. Стратегийн долоодугаар зорилтын хүрээнд
- мал эмнэлэг, үржлийн ажил, үйлчилгээний нэгжийг чадавхижуулах, мэргэжилтнүүдийн ур чадвар, мэдлэгийг тасралтгүй дээшлүүлэх, сургалт хийх,, харъяа байгууллага, алба, нэгжийг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангах;
- мал эмнэлэг, үржлийн чиглэлээр хэрэгжиж буй гадаадын төслийн хэрэгжилтийн үр ашгийг дээшлүүлэхэд бүх талын дэмжлэг үзүүлэх, гадаад хамтын ажиллагааг хөгжүүлж хамтарсан төсөл хэрэгжүүлэх, сурталчилгаа олон улсын байгууллагын үйл ажиллагаанд идэвхитэй оролцох;
- мал эмнэлэг, үржлийн ажил үйлчилгээний мэдээ, тайлангийн үнэн зөв байдлыг баталгаажуулах, дотоод хяналт шинжилгээ явуулах, үр дүнг үнэлэх, тэдгээрт суурилсан хариу арга хэмжээний төлөвлөлтийг хийх;
- хууль тогтоомж, шийдвэрийн биелэлт гаргах, тайлаганах, удирдагын үйл ажиллагаанд мэргэжлийн дэмжлэг үзүүлэх;

МЭҮГ-ын үйл ажиллагааны зорилтыг зохион байгуулалтын бүтцийн нэгжүүдийн үндсэн үүрэг, чиг үүргийн дагуу албан хаагчдын ажлын байрны тодорхойлолтод нарийвчлан тусгаж хэрэгжүүлнэ.